HAVA BİR YER KAPLAR

Deneyin Amacı:Boş sanılan cam balonun gerçekte hava ile dolu olduğunu görmek.

Hazırlık Soruları:

Boş kolonya şişesine huni ile kolonya doldurmaya çalışın. Neler gözlemlersiniz. Nedenlerini tartışınız.

Kullanılan araç ve gereçler:

Deneyin yapılışı:

1.Huniyi tek delikli lastik tıpaya geçiriniz. Daha sonra lastik tıpayı da cam balonun ağzına geçiriniz.

2.Dereceli silindir içine su doldurunuz ve bu suyu huniye dökünüz. Sonucu gözlemleyiniz.

3.Bu defa cam balon ağzındaki tıpayı gevşetiniz ve sonucu gözlemleyiniz.

4.Deneyi bu kez çift delikli lastik tıpa kullanarak tekrarlayınız. Çift delikli lastik tıpayı cam balon ağzına geçiriniz. Deliklerden birine huniyi yerleştiriniz. Diğer deliği parmağınızla kapatarak huniye su dökünüz ve suyun akmadığını gözleyiniz. Parmağınızı delikten çekiniz ve suyun balon içine aktığını gözleyiniz.

Deneyin sonucu:

            İlk durumda suyun huniden cam balon içine akmadığını görürsünüz. Ancak tıpayı gevşettiğinizde balon içindeki hava dışarı çıkacağından yerine  suyun cam balona aktığını görürsünüz.Tıpayı tekrar sıkıştırdığınızda ise suyun yine akmadığını görürsünüz.

Teorik Bilgi:

            Çevremizi saran havanın belirli bir şekli, rengi ve kokusu yoktur. Bulunduğu ortamı doldurarak onun şeklini alır. Bir kaba hapsedilen havayı boşaltmadığımız sürece, onun yerini başka bir madde alamaz. Yani iki madde aynı anda ve aynı yerde bulunamaz.

            Kaba hapsedilen havanın bir kısmı veya tamamı boşaltılırsa, çıkan hava kadar yere başka bir madde (örneğin su) girer.

HAVA OLAN  YERE SU  GİREMEZ

Deneyin amacı:Dereceli silindire hapsedilen havanın yerine suyun girmediğini görmek.

Hazırlık Sorusu:

Bir su bardağını ters çevirip içi su dolu büyük bir kaba daldırdığınızda bardak su almaz. Nedenlerini araştırınız.

Kullanılan araç ve gereçler:

1.beherglas  2.dereceli silindir   3.mantar tıpa  4.su

Deneyin yapılışı:

1.Beherglasa yarıdan biraz fazla su doldurunuz.

2.Su üzerine mantar tıpayı bırakınız.

3.Dereceli silindiri ağız kısmı aşağıya gelecek şekilde ve mantarı içinde kapsayacak şekilde suya dik olarak daldırınız.

4.Dereceli silindiri beherglas içinde aşağıya doğru batırırken mantarın durumunu gözleyiniz.

Deneyin sonucu:

            Dereceli silindiri suya daldırdığınızda, mantarın dereceli silindir üzerinde yükselmediğini görürsünüz. Bu olay, dereceli silindir içindeki havanın, suyun girmesine engel olduğunu gösterir.

Teorik Bilgi:

Dereceli silindiri ters çevirip su içine dik olarak batırdığımızda dereceli silindirdeki havanın basıncı suyun yaptığı basınçtan fazla olduğu için dereceli silindir  içine su dolmaz. Çünkü hava bir yer kaplar  ve aynı anda onun yerini diğer bir madde  (su) dolduramaz.

SIVILARIN HACMİ

Deneyin Amacı: Sıvıların hacmini bulmak

Hazırlık Sorusu:

1.Sütçüden süt alırken sütü nasıl ölçüyor?

2.Tencere içine konulan sütün miktarını ölçmeden söyleyebilir misiniz?

Kullanılan Araç ve Gereçler:

1.bardak 2.dereceli silindir 3.su

Deneyin Yapılışı:

1. Bardak içerisine bir miktar su koyunuz.

2.Bardak içindeki suyun hacmini tahmin ediniz.

3.Bardak içine koyduğunuz suyu dereceli silindir içine dökerek suyun hacmini okuyunuz.

Deney Sonucu:

Dereceli silindir içine koyduğumuz suyun hacmini kolaylıkla dereceli silindirden okuyarak bulabiliriz.

Teorik Bilgi:

Su, süt, alkol, benzin, mazot, kolonya gibi konuldukları kabın şeklini alabilen maddelere sıvı maddeler denir. Maddelerin kaplamış olduğu yere hacim denir. Hacim maddelerin ortak özelliğidir. Sıvıların hacmi dereceli silindir veya litre ile ölçülür.

GEOMETRİK CİSİMLERİN HACİMLERİNİN ÖLÇÜLMESİ

Deneyin Amacı: Geometrik cisimlerin hacimlerinin hesapla bulunabileceğini görmek

Hazırlık Soruları:

Elinize bir kitap alınız ve üç kenarını cetvelle ölçerek birbiriyle çarpınız. Elde ettiğiniz sonuç size neyi verir? Tartışınız.

Kullanılan Araç ve Gereçler:

1.mineral kutusu veya deney kitabı

2.cetvel

Deneyin Yapılışı:

Geometrik cisimlerin hacimleri matematiksel yolla bulunur. Bunun için

1.Mineral kutusu veya kitabın enini, boyunu ve yüksekliğini cetvelle ölçerek not ediniz.

2.Bulduğunuz değerleri çarpınız.

Deney Sonucu:

     Bulmuş olduğunuz değerleri '' Hacim= En x Boy x Yükseklik '' ifadesinde yerlerine koyarak çarptığınızda sonuç o geometrik cismin hacmini verir.

GEOMETRİK OLMAYAN KATILARIN HACİMLERİ

Deneyin Amacı: Geometrik yapıya sahip olmayan cismin hacminin deneyle bulunabileceğini görmek

Hazırlık Sorusu:

1.Düzgün bir şekle sahip olmayan taş parçasının hacmini nasıl buluruz? Tartışınız.

Kullanılan Araç ve Gereçler:

1.döküm ayak                            5.dik tutturucu

2.statif çubuk                            6.iplik

3.bağlama parçası-2 ad.             7. su

4.dereceli silindir

Deney Düzeneği:

Deneyin Yapışı:

1.Döküm ayağa statif çubuğu, statif çubuğa bağlama parçasını, bağlama parçasınada dik tutturucuya bağlayınız.

2.Dereceli kaba bir miktar su koyup suyun hacmini not ediniz.

3.2 bağlama parçasını iple dik tutturucuya bağlayın ve dereceli kap içindeki suyun içine daldırınız.

4.Son olarak dereceli kaptaki suyun son hacmini okuyun ve not ediniz.

Deney sonucu:

Dereceli kaptaki suyun ilk hacmi ile okumuş olduğuz son hacim arasındaki fark bağlama parçasının hacmini verecektir.

Teorik Bilgi:

Taş gibi geometrik yapıya sahip olmayan katının hacmini bulmak için; dereceli silindir içine konulan suya atılır  ve sudaki artış katının hacmini verir.

GAZLARIN HACMİNİN BULUNMASININ İNCELENMESİ

Deneyin Amacı: Gazların hacimlerinin bulunabileceğini görmek

Hazırlık Sorusu:

Bir futbol topu içindeki hava miktarını nasıl bulabilirsiniz? Araştırınız.

Kullanılan Araç ve Gereçler:

1cam tüp                                   6.saç ayak

2.balon                                      7.tel kafes

3.su                                          8.bunzen kıskacı

4.beherglas                               9.ip

5.ispirto ocağı                            10.döküm ayak

Deney Düzeneği:

Deneyin Yapılışı:

1.Cam tüpün ağzına balonu geçirip sıkıca bağlayınız.

2.Beherglasa su koyup ispirto ocağında ısıtınız.

3.Ağzına balon bağlanmış cam tüpü beherglastaki sıcak suyun içine beherglasın dibine değmeyecek şekilde daldırınız. Bünzen kıskacı ile sabitleyiniz ve sonucu gözleyiniz.

Deney sonucu:

Sıcak suyun içine konulan cam tüpün ağzındaki balon ısınan havanın genleşmesiyle şişmeye başlayacak cam tüp sıcak sudan çıkartılıp soğumaya başladığında ise şişen balon inmeye başlayacak.

Teorik Bilgi:

Belirli bir hacmi ve şekli olmayan bulunduğu kabın şeklini alan sıkışabilme özelliğine sahip akışkanlara gaz denir. Gazların belirli bir hacmi yoktur ve dış etkilere göre değişiklik gösterir. Örneğin gazların sıcaklığı arttığında hacimleri artar, sıcaklığı azaldığında hacmi azalır

HAVANIN AĞIRLIĞI VARDIR

Deneyin Amacı: Havanın bir yer kapladığını ve ağırlığını deneyle görmek.                        

Hazırlık Sorusu:

Birbirinin aynı iki balondan birini şişirip diğerini şişirmeden ikisini de iki elinizde ayrı ayrı tutunuz. Hangisi daha ağırdır? Tartışınız.

Kullanılan Araç ve Gereçler:

1-Birbirinin aynı iki balon. 2-Aynı ipten 10'ar cm'lik parça.

3-Hidrostatik terazi ve tartı (mg'lık) takımı

Deneyin Yapılışı:

1-Teraziyi denge konumuna getirin.

2-Balonun birini bir miktar şişirip ip parçasıyla bağlayın.

3-Diğer şişmemiş balon ve ip parçasını teraziyi kullanarak tartın, not edin.

4-Şişirdiğiniz balonu diğer iple bağlayarak tartın ve not edin.

5-İki tartım sonucunu karşılaştırınız.

Deney Sonucu:

Şişirilmiş balonla diğer balon arasındaki tartım farkı balon içine doldurmuş olduğumuz havanın ağırlığıdır. Balon içine üflediğiniz hava arttıkça balonun ağırlığı artacaktır.

Teorik Bilgi:

Gazlarda sıvı ve katılar gibi bir yer kaplar. Maddelerin kapladıkları bu yere hacim denir. Gazların hacmi bulunduğu kabın şeklini alır. Kabı dolduran madde miktarına kütle denir. Bu kütleye etki eden yerçekimi kuvvetine ağırlık denir.

MADDELERİN KÜTLELERİNİN ÖLÇÜLMESİ

Deneyin Amacı:Katı, sıvı ve gaz maddelerin kütlelerini ölçerek bulmak.

Hazırlık Soruları:

1-Boş su şişesi ile dolu su şişesini iki elinizle tutunuz. Elinizde ne hissediyorsunuz?

2-Kütle nedir ve nasıl ölçülür?

MADDE HANGİ HALLERDE BULUNUR? (MADDE’NİN ÜÇ HALİ)

Deneyin Amacı:Maddelerin hallerini gözlemleyerek hangi hallerde bulunduğunu kavratmak

Hazırlık Soruları:

1.Bu dolabından çıkarılan buz parçası biraz bekleyince erimeye başlar. Nedenlerini tartışınız.

2.Güneşte bir kap içerisinde bulunan bir miktar su bir müddet sonra yok olur. Nedenlerini araştırınız.

3.Kolonya kokusunu uzaktan nasıl algılarız. Araştırınız.

Deney Sonucu:

 Maddelerin ısı etkisiyle katı,sıvı ve gaz haline dönüşebildiğini  söyleyebilir misiniz? 

Teorik Bilgi:

Maddeler ısı etkisiyle hal değiştirirler. Katı maddeler ısı alarak sıvı hale, sıvılar ısı alarak gaz haline geçerler. Sıvıların katılaşması donma, sıvıların gaz haline geçmesi ise buharlaşmadır.

IŞIK IŞINLARINI GEÇİREBİLEN VE GEÇİREMEYEN MADDELER

Deneyin Amacı:Işık ışınlarının hangi maddelerden geçebildiğini hangi tür maddeden geçmediğini  kavramak

Hazırlık Soruları:

1: Seraların üzerileri cam veya naylonla kaplanmasının sebebi nedir? tartışınız.

2:Odamızın penceresinden bakılınca dışarıyı rahatlıkla görebilirken  siyah perde çekilince içerisi nasıl  olur? ve dışarıyı görebilirmiyiz?

Kullanılan Araç ve Gereçler:

1-       Mum ve saplı ekranı tahta levha veya karton levha

2-       Bunzen kıskacı, bağlama parçası

3-       Kısa  statik çubuk ve dökümayak

4-       Cam levha ve kibrit.

Deneyin Yapılışı:

      1-Döküm ayağa kısa statik çubuğu ,bağlama parçasını ve bağlama parçasına da yatay bunzen kıskacını bağlayın

     2-Mumu yakın ve arkasına

     2.a Bunzen kıskacıyla saplı ekranı veya karton levhayı tutturun mumu görebildiniz mi?

     2.b.Bu defa bunzen kıskacına cam levhayı tutturun ve camın arkasından muma bakın gördünüz mü?

Deney Sonucu:

 Ekran veya karton levhadan mumu göremeyiz . Çünkü  ışık ışınları  ekran veya kartondan geçip gözümüze  ulaşamamıştır. Fakat cam levhadan ışık ışınları geçmiş ve gözümüze ulaşmıştır ve cismi görürüz.

Teorik Bilgi:

Işık kaynağından yayınlanan ışınları geçirmeyen tahta, kitap, taş v.b. cisimlere saydam olmayan (OPAK) madde denir.

                   Işık ışınlarını geçirebilen maddelere saydam madde denir.  

IŞIĞI AZ GEÇİREN MADDELER

   Deneyin Amacı:Işık kaynağından çıkan ışık ışınlarının tamamını geçirmeyen maddeleri tanımak.

  Hazırlık Soruları:

  1-Renkli cam bulunan arabaya dışardan bakıldığında arabanın içini neden net göremeyiz? tartışınız.

  Kullanılan Araç ve Gereçler:
  1-mum ve kibrit

  2-döküm ayak ve kısa statif çubuk

  3-bağlama parçası ve bunzen kıskacı

  4-renkli veya buzlu cam

Deneyin Yapılışı:

  1-Döküm ayağa kısa statik çubuğu  ona da bağlama parçasını bağlayın.

  2-Bunzen kıskacına renkli cam veya buzlu camı tutturun ve Bunzen kıskacının sapını bağlama parçasına bağlayın.

  3-Mumu yakarak renkli ( buzlu) camın önüne koyunuz ve camın arkasından bakınız. Mumu  net  olarak görebildiniz mi?

 Deney sonucu:

 Yanan mumu camın arkasından bakıldığında net olarak göremeyiz. Çünkü kaynaktan(mumdan) çıkan ışınların bir kısmı camdan geçmemiştir.

Teorik Bilgi: Işık ışınlarının tamamını geçiremeyen renkli cam , buzlu cam ve yağlı  kağıt gibi  maddelere

  yarı saydam madde denir.